audio with realistic timbre
 

Streaming, een betaalbare en goedklinkende benadering

Snel naar pagina 1 2 3 4 5 6

Streaming met kwaliteit?
Deze benadering van streaming is muzikaal en heeft niet de veelal "fletse klankkleur" zoals dat bij veel streaming oplossingen het geval is. Bijkomend voordeel is dat dit voorstel uiterst betaalbaar is...
Ja, het is enigszins bewerkelijk, maar ik kan u verzekeren dat als het speelt, de geluidskwaliteit verrassend goed zal zijn, het gebruiksgemak fenomenaal is en dat ook het roze-brileffect positief zal meespelen.. ;-)

Inhoud van deze (lange) pagina:

Streaming, ofwel computeraudio.
Computers zijn niet meer weg te denken in ons leven, dus eigenlijk ook niet met betrekking tot de audio. Natuurlijk is de platenspeler met het "zwarte goud" nog steeds onbesproken als het gaat om muzikaliteit. Ikzelf mag ook nog (meer dan) graag een plaatje opzetten! Toen de CD zijn opwachting maakte begin jaren '80, was de boodschap "gebruiksgemak en fout-tolerant", de muzikaliteit liet nog even op zich wachten. Met de introductie van de computer was het slechts een kwestie van tijd voordat deze ook zijn intrede in het audio-domein zou maken. Net als de cd liet de muzikaliteit nog even op zich wachten. Is de behaalde kwaliteit nu van dien aard dat we deze bron naast de platenspeler (en cd-speler) kunnen zetten zonder verlies in muzikaliteit?

Kant en klaar..
Natuurlijk spelen fabrikanten en leveranciers in op wederom gebruiksgemak. Aangeboden worden apparaten met lokale opslag en displays om eenvoudig de te spelen muziek te kunnen kiezen. Zoals bij elk marktsegment is de prijs bepalend voor de kwaliteit (althans, dat is wat we willen geloven). Voor wat gebruiksgemak trekken we gemakkelijk de knip. Momenteel is er een ware opmars in kant-en-klare streaming oplossingen, de een beter klinkend dan de ander. Beter betekent duurder, zo simpel is het.

Mark Levinson streaming Olive streaming

Computer als bron.
Als vervanging voor vinyl? Nee nog (net) niet.. De hier besproken streaming heeft kwaliteit maar nog (net) niet de muzikaliteit van de betere analoge weergavesystemen. Kennissen vertellen mij echter dat het aardig dicht bij vinyl komt...
Streaming als vervanging voor de cd? Wanneer toegepast als hier besproken kan streaming probleemloos naast de CD als extra bron fungeren zonder verlies in muzikaliteit.
De meeste audiofielen spelen met een cd-loopwerk met losse dac of hebben een speler waaraan een digitale bron kan worden gekoppeld (S/PDIF of Toslink). Ook hebben veel dac's en spelers tegenwoordig een USB-aansluiting (of zelfs UTP). Een meer dan interessant vergelijk is dan mogelijk tussen de cd als bron enerzijds en de computer als bron anderzijds. Laat u verrassen!

Hoge resolutie.
Dit is waar streaming zich onderscheidt van de gewone cd. Die gewone cd heeft 16bits informatie met een frequentie van 44.1Khz. De computer kan eenvoudig 32bit aan met een frequentie van 384Khz. Dit houdt in dat er in dezelfde tijd veel meer (muziek)informatie gegeven kan worden, met andere woorden, het analoge signaal kan veel exacter gereproduceerd worden. DVD- en SACD-media zijn ook voorbeelden van hoge resolutie bronnen.

Bestands formaten.
Deze zijn herkenbaar aan de zogenaamde extensies van de op de computer af te spelen bestanden. Om een zo goed mogelijk resultaat te krijgen, dient het bronbestand zo identiek mogelijk te zijn aan het origineel. Hoge resolutie is interessant, alleen niet altijd voorhanden. In de praktijk zullen veelal cd-bestanden afgespeeld gaan worden. Wanneer een cd door de computer gelezen wordt, zien we dat er bestanden op staan met een .wav extensie. Dit is niet de Waveform Audio Format maar een bestand dat met Pulse Code Mudulatie (PCM) op 16bits en een frequentie van 44.1Khz in de Red Book standaard is weggeschreven. Wanneer we een cd gaan gebruiken om weer te geven via streaming, hebben we eigenlijk alleen de PCM informatie nodig. Door de cd te "rippen" kunnen we deze informatie uit de op de cd's aanwezige bestanden halen. Kwalitatief zijn er 2 bestands types interessant genoeg om via streaming weer te geven als het geluid van hoge kwaliteit moet zijn: .flac en .m4a. M4a wordt hoofdzakelijk gebruikt door Apple en Flac is een vrij ontwikkelde standaard. Beide bestandstypen zijn lossless: er wordt geen informatie weggehaald. Er wordt echter wel gebruik gemaakt van compressie. Dit is de reden waarom een flac en m4a bestand kleiner is dan het origineel. Daar hier geen Apple bronsysteem besproken wordt, gaan we hier uit van gebruik van .flac bestanden.

Hoe een en ander te koppelen?
In onderstaande tekening is een (niet volledig) schematisch overzicht gegeven van welke mogelijkheden er zijn.

streaming

De componenten toegelicht:

Laptop/Computer/Tablet/Smartphone.
Deze wordt gebruikt om de computer via de webbrowser of mbv een "app" te bedienen. Dit is dus alleen de bediening, er is verder niets geinstalleerd dat met de streaming zelf te maken heeft.

Computer.
Deze is het centrum van de streaming. Het is van belang dat deze computer naast streaming zo min mogelijk "te doen heeft". Immers een computer is een veelzijdig apparaat dat vele opdrachten tegelijkertijd kan uitvoeren, hiermee ook doelend op processen die niet door de gebruiker worden opgestart. Hoe eenvoudiger (lees: minder belastend) het besturingssysteem is voor de processor en het werkgeheugen, hoe exacter in tijd de uitgaande data-stroom (=muziek) zal zijn. Exacter in tijd betekent minder haperingen (jitter). Praktisch gezien kan het interessant zijn te kiezen voor een computer met ruisarme ventilatie en een energiezuinige processor (opgenomen vermogen van een gemiddelde computer ligt rond de 300Watt!).

Omzetting van USB -> S/PDIF.
Vanaf de computer kan er op verschilende manieren gekoppeld worden met de dac:
UTP.
Via het netwerk, de UTP bekabeling, kan de datastroom worden aangeboden aan een apparaat dat deze data kan omzetten naar een voor de dac begrijpelijk formaat, bijvoorbeeld de veel gebruikte Logitech Duet. Een voordeel van deze manier van koppelen is dat de computer niet bij de audioset hoeft te staan: UTP bekabeling kan probleemloos tot 200 meter lang zijn. Veel dac's hebben tegenwoordig een UTP ingang hetgeen dan betekent dat de omzetter in de dac is geintegreerd.
USB.
Via USB kan de datastroom aangeboden worden aan een apparaat dat deze data om kan zetten naar een voor de dac begrijpelijk formaat. Veel dac's hebben tegenwoordig een USB-ingang, dan is deze omzetter dus opgenomen in de dac.
Voor beide geldt dat de PCM datastroom getransporteerd wordt en verwerkt moet worden door de omzetters. Wanneer er hoge resolutie audio (>16bit 44.1khz) weergegeven moet worden, is het wenselijk dat deze omzetter dit kan verwerken, anders zal de hoge resolutie door de computer in een lagere resolutie worden aangeboden aan de omzetter.

Dac.
De dac wordt aangestuurd via bijv. S/PDIF. S/PDIF kent een maximale resolutie van 24bits. Wanneer hoge resolutie wordt aangeboden is het wenselijk dat de d/a omzetter dit verwerken kan, hoewel metingen laten zien dat ook 16bit d/a omzetters profiteren van een hogere resolutie datastroom.

Wat wel/niet...
Volgordelijkheid is hier ook interessant. Zie onderstaande tekening:

streaming

De laatste optie lijkt alleen interessant als er door de dac niet ge-upsampled wordt. Het is niet wenselijk om in het traject zelf te knijpen.  

Praktische invulling.
Hoe nu een en ander zelf samen te stellen? Welke computer en wat zetten we er op? Zoals eerder vermeld is er een keus tussen UTP en USB. De USB variant is mijns inziens interessanter, omdat hiervoor tegen acceptabel geld meerdere oplossingen verkrijgbaar zijn, ook hoge resolutie. Hieronder een uiteenzetting van zo'n systeem.

Computer - VortexBox.
vortexbox logo 

VortexBox is een project vanuit de Open Source Community wat ontwikkeld is om simpel en eenvoudig in streaming te voorzien. Het is gratis te downloaden en is gebaseerd op Linux. Installeren is simpel en ook door niet-Linux mensen goed te doen. Na de isntallatie is er geen toetsenbord en beeldscherm meer nodig, daar alle bediening via een web-interface gedaan kan worden. De DVD-speler is nodig omdat VortexBox automatisch CD's kan rippen, in de muziek bibliotheek zet en zelfs automatisch de bijbehorende CD-hoesjes van internet kan downloaden. Een groot voordeel van VortexBox is dat het aanbieden van hogere resolutie bestanden automatisch op de hoogst mogelijke resolutie gebeurt. VortexBox heeft als nadeel dat deze afhankelijk is van de besturingsprogramma's van Linux, hetgeen inhoudt dat soms de aangesloten omzetter niet wordt herkend omdat alleen Windows drivers zijn ontwikkeld (zoals bijv. de M2Tech HiFace omzetter).
De te gebruiken computer moet bij voorkeur stil en niet te groot te zijn, zeker wanneer deze bij de audio-set geplaatst wordt. Een barebone PC, zoals bijv. de Shuttle XS35 V2, is interessant: Energiezuinig, stil en betaalbaar (ook vaak als 2de-hands via oa. Marktplaats). Er moet een netwerk aansluiting, bij voorkeur een DVD-speler (=nauwkeuriger dan een CDrom-speler) en voldoende opslagcapaciteit aanwezig zijn (500Gb meer dan voldoende). Op deze computer wordt het Vortexbox besturingssysteem geinstalleerd dat primair ondersteunend is aan streaming, het heeft dus geen gafische ondersteuning. Indien de computer verder weg geplaatst kan worden (5 meter is maximaal voor een USB-kabel), kan gebruik gemaakt worden van een groter, meer lawaaiig type PC. Het Vortexbox besturingssysteem vraagt niet veel van de computer zodat ook een verouderd type PC gebruikt zou kunnen worden (kijk even op de Vortexbox site voor minimale eisen).
Op de website van VortexBox staan uitgebreide handleidingen en er is een actief forum bij vragen. Hieronder een snapshot van de VortexBox bediening via de webbrowser:

vortexbox

Tijdens installeren is er gemeld hoe de Vortexbox interface te benaderen is. Dit adres moet worden ingetikt in de webbrowser.

USB -> S/PDIF omzetter.
Deze wordt in vele maten en soorten aangeboden, zowel in kit-vorm als kant-en-klaar. Zoals eerder gesteld loont het de moeite te zoeken naar een uitvoering waarbij hoge resolutie haalbaar is. 24Bit 96Khz is goed verkrijgbaar, 24Bit 192Khz wat beperkter. Via E-Bay zoeken op "usb to spdif" geeft een interessant overzicht. Zeker vanuit China/Hong Kong wordt veel aangeboden tegen redelijk geld. Veelal betreft dit modules die gebouwd zijn naar de voorgestelde applicatie van de leverancier van de PCM-omzetter chip. Waar overigens wel even naar gekeken moet worden is of het gebruikte besturingssysteem op de computer de usb naar s/pdif omzetter ondersteunt. Wanneer dit niet het geval is zal de omzetter niet of gedeeltelijk worden herkend en zal de werking navenant zijn.
Hieronder een paar foto's, vlnr, bnb: Onkyo ND-S1 (16 Bit 44Khz plus Ipod-dock) geschikt voor Vortexbox (plm 100 Euro), M2Tech hiFace: 24Bit 192Khz niet geschikt voor Vortexbox (plm 150 Euro), Teralink: 24Bit 96Khz  geschikt voor Vortexbox (plm 50 Euro), USBridge 24Bit 192Khz geschikt voor Vortexbox (plm 150 Euro) en als laatste de Teradak in DHZ-versie:

Onky ND-S1

M2Tech Hiface
Teradak Usbridge
Terdak DIY
De Vortexbox applicatie zal bij elk te spelen nummer de hoogst mogelijke frequentie kiezen, waarbij het .flac bronbestand als referentie wordt gebruikt. Dit gebeurt automatisch en kan middels een Linux-commando worden gecontroleerd (voor hen "die willen controleren"): Bij Momentary Frequency wordt de actuele status weergegeven, 1e plaatje 96Khz, 2e plaatje 48Khz. Ten overvloede: Wanneer het .flac bestand 44.1Khz is, zal er dus niet gekozen worden voor een hogere frequentie. Wanneer het .flac bestand een hogere frequentie heeft dan de omzetter aan kan, zal de computer de hoogst mogelijke frequentie van de omzetter kiezen (bijv: .flac = 192Kz, omzetter = max 96Khz dan zal de computer kiezen voor 96Khz). Het onderstaande commando op de computer laat ook zien wat de mogelijke frequenties (rates) zijn van de aangesloten omzetter (in dit geval de Teradak).
command line interface

De bediening: Laptop, PC, Smartphone of Tablet.
Via de webbrowser zoeken we verbinding met de Vortexbox machine. Zie hierboven het snapshot van Vortexbox, deze button:

vortexbox

Wanneer we deze aanklikken komen we op de Squeezebox Server waar de muziek gekozen en gespeeld kan worden:

Squeezebox Server

Wanneer we inzoomen naar een nummer kan ook hier de frequentie worden bekeken. Een overlay van de de commandline interface laat zien dat de computer de juiste frequentie heeft gekozen, 24Bits 88Khz .flac bestand -> 96Khz voor de omzetter):

Squeezebox server

Via de settings tab rechtsonder kunnen nog wat aanpassingen gedaan worden voor schermindeling, opslaan en afspelen van muziek en het inkijken van algemene gegevens van de Squeezebox Server:

Squeezebox Server

Squeezebox Server

Via een applicatie als iPeng kan via Ipod Touch, Ipad of Iphone ook de Squeezebox Server worden bediend:

iPeng

Muziek "rippen" en in de bibliotheek plaatsen.
Hoe gaat dat? Dit gaat bij Vortexbox geheel automatisch: CD in de DVD-speler en de Vortexbox applicatie converteert de inhoud van de CD naar .flac bestanden, plaatst ze in de goede map, zoekt via internet het bijbehorende CD-hoesje erbij en voegt deze toe aan de muziek biliotheek. Dit proces kan gevolgd worden via de webbrowser:

Vortexbox

Zelf muziek in de bibliotheek plaatsen.
Bij het zelf beschikbaar hebben van .flac bestanden kunnen deze via een gedeelde map over het netwerk gekopieerd worden naar de goede map op de Vortexbox server. Onderstaand voorbeeld geeft aan hoe de verbinding te maken met de pc (mac en windows):

Finder

Finder

Finder

Explorer

Explorer

De mapjes met muziekbestanden kunnen nu gekopieerd worden naar de Vortexbox server. Wel moet handmatig de Squeezebox server database up-to-date gebracht worden:

Squeezebox Server

Na deze scan is de muziek database aangevuld met de toegevoegde Muziek.

Tagging van muziekbestanden.
De informatie van de muziek die gepresenteerd wordt door de Squeezebox Server, maakt deel uit van het .flac bronbestand (zg. metadata). Het aanpassen van de naam van de map of de naam van het .flac bestand zelf heeft dus geen invloed. Er zijn verschillende (gratis) programma's beschikbaar die dit kunnen aanpassen: bijv. MediaMonkey voor Windows en Tag voor Mac.

Op de volgende pagina's Streaming voor gevorderden!


****

_______________